ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗ;

Η Νευροανάδραση (Neurofeedback ή EEG Biofeedback), είναι μια ψυχοφυσιολογική μέθοδος εκπαίδευσης των δεξιοτήτων του εγκεφάλου προκειμένου να μεταβάλλει τη δραστηριότητά του, όταν υπάρχουν ορισμένες αποκλίσεις από την φυσιολογική λειτουργία του.

Η Νευροανάδραση βασίζεται σε πάνω από 40 χρόνια πανεπιστημιακής έρευνας σε κορυφαία ιδρύματα όπως το UCLA, αλλά και κλινικής εμπειρίας στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Αρχικά χρηματοδοτήθηκε από τη NASA την δεκαετία του ΄60.

Η πιο διαδεδομένη εφαρμογή της νευρoανάδρασης είναι η βελτίωση της συγκέντρωσης και της προσοχής σε άτομα με ΔΕΠΥ, δηλαδή διάσπαση προσοχής/ υπερκινητικότητα. Στα παιδιά έχει εφαρμογή μετά την ηλικία των 6 ετών. Τα αποτελέσματά της είναι τόσο σημαντικά (95%), ώστε η Αμερικάνικη Παιδιατρική Εταιρεία στην ετήσια έκθεσή της, την κατατάσσει στην πρώτη θέση μαζί με την φαρμακευτική αγωγή.

Επίσης, έχει εφαρμογή σε καταστάσεις που σχετίζονται με στρες, κατάθλιψη, μαθησιακές δυσκολίες, πονοκεφάλους έντασης, ημικρανίες, διαταραχές ύπνου, διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, γνωσιακά συμπτώματα, νευρολογικά και κινητικά συμπτώματα.

Η Νευροανάδραση είναι μια μη-παρεμβατική μέθοδος, δηλαδή δεν εκπέμπει ηλεκτρισμό ή κάποια άλλη ενέργεια στον εγκέφαλο του παιδιού και δεν προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο. Έχει μόνιμα αποτελέσματα μετά το πέρας των συνεδριών και έτσι καθιστά την χρήση φαρμακευτικής αγωγής μη αναγκαία.

Σκοπός της είναι να εκπαιδεύσει τον εγκέφαλο να λειτουργεί καλύτερα, μέσω της πληροφόρησης και της ανατροφοδότησης που του δίνεται, και έπειτα να παγιώσει αυτή τη σωστή λειτουργία αφού έχει ήδη μειώσει ή εξαλείψει τα συμπτώματα.

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΩ ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗΣ;

Στην αρχή γίνεται μια πλήρης νευροψυχολογική αξιολόγηση, μέσω σταθμισμένων εργαλείων, όπως το Τεστ Νοημοσύνης (WISC–V) και λεπτομερής χαρτογράφηση της εγκεφαλικής δραστηριότητας, μέσω ποσοτικού ηλεκτοεγκεφαλογραφήματος (qEEG), το οποίο παρακολουθεί την λειτουργία του εγκεφαλικού φλοιού σε πραγματικό χρόνο. Ο στόχος της αρχικής αξιολόγησης είναι να εντοπιστούν οι αποκλίσεις από τον μέσο όρο, ως προς το εύρος (την ένταση) των εγκεφαλικών κυμάτων και να καθοριστούν τα κατάλληλα πρωτόκολλα εκπαίδευσης που θα εφαρμοστούν.

Κατά τη διάρκεια της νευροανάδρασης τοποθετούνται αισθητήρες (ηλεκτρόδια) στο τριχωτό της κεφαλής του ατόμου και συνδέονται οι αισθητήρες αυτοί με έναν ενισχυτή και έναν υπολογιστή. Μέσω αυτών των συνδέσεων, καταγράφεται η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και στη συνέχεια παρουσιάζεται στο άτομο στην οθόνη του υπολογιστή, με τη μορφή βιντεοπαιχνιδιού ή soundtrack που αλλάζει σύμφωνα με την κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο εγκέφαλος. Αυτή είναι η λειτουργία της “ανατροφοδότησης” της νευροανάδρασης που επιτρέπει στο άτομο να αλλάξει τα εγκεφαλικά του κύματα και να κρατήσει το παιχνίδι ή τον ήχο για περισσότερο. Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται και ελέγχεται αυτό το σήμα είναι ευθύνη του θεραπευτή νευροανάδρασης και πρέπει να γίνεται σύμφωνα με συγκεκριμένες οδηγίες.

Μέσω της συστηματικής εξάσκησης, αποκτάται η αυτόματη δεξιότητα αποτελεσματικής διαχείρισης και τροποποίησης (αυτοέλεγχος) της εγκεφαλικής δραστηριότητας στη καθημερινή ζωή, χωρίς πλέον την βοήθεια του υπολογιστή. Βαθμιαία ο εγκέφαλος μαθαίνει, ακριβώς όπως μαθαίνει ο,τιδήποτε άλλο. Και, όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα είδη μάθησης, ο εγκέφαλος έχει την τάση να διατηρεί τη νέα ικανότητα που έχει ήδη αποκτηθεί. Η Νευροανάδραση λειτουργεί ακριβώς κατ’  αυτόν τον τρόπο.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗ ΣΕ ΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΔΕΠ-Υ;

Ένα κλασικό παράδειγμα είναι μια τυπική περίπτωση Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής, όπου εντοπίζονται πάρα πολύ εγκεφαλικά κύματα θήτα (ονειροπόληση, υπνωτισμός, ύπνωση) και όχι αρκετά βήτα (ενεργός, συνειδητή σκέψη), με αποτέλεσμα να υπάρχει υψηλή αναλογία θήτα / βήτα. Σύμφωνα με το αντίστοιχο πρωτόκολλο, ο θεραπευτής προσδιορίζει στη συνέχεια τη θέση της περίσσειας θήτα και θα προβεί σε downtraining (ενθάρρυνση της καταστολής) των υπερβολικών εγκεφαλικών κυμάτων θήτα, ενώ θα κάνει uptraining (ενθάρρυνση μεγαλύτερων πλατών) των εγκεφαλικών κυμάτων βήτα. Αυτό γίνεται με τη χρήση ηλεκτροδίων, προγραμματίζοντας το λογισμικό τους για τη συγκεκριμένη περίπτωση, ο θεραπευτής νευροανάδρασης επιβραβεύει (μέσω οπτικής ή ακουστικής ανατροφοδότησης) τη βέλτιστη κατάσταση των εγκεφαλικών κυμάτων θήτα χαμηλού πλάτους και των εγκεφαλικών κυμάτων βήτα υψηλού πλάτους. Η διαδικασία αυτή, μέσω της επανάληψης, θα οδηγήσει σε μια μόνιμη κατάσταση, όπου ο εγκέφαλος ξέρει πώς να παράγει περισσότερα βήτα και λιγότερα θήτα, σε σταθερή βάση. Το αποτέλεσμα, σε αυτό το παράδειγμα, είναι η μείωση των συμπτωμάτων ελλειμματικής προσοχής που οφείλονται στην περίσσεια θήτα, επιτρέποντας στο άτομο μεγαλύτερη συγκέντρωση και λιγότερη παρορμητικότητα.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΙΜΑ;

Η Νευροανάδραση έχει μόνιμα αποτελέσματα, εφόσον ολοκληρωθεί η μαθησιακή διαδικασία. Τα αποτελέσματα εμφανίζονται σταδιακά.

Η διαδικασία απαιτεί προσπάθεια από το παιδί. Ακριβώς επειδή είναι μία ενεργητική για το παιδί διαδικασία, η επιτυχία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το βαθμό συμμετοχής του.

ΠΟΣΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ;

Ανάλογα με τα αποτελέσματα της χαρτογράφησης του εγκεφάλου, ορίζεται και διαφορετικό πρωτόκολλο. Συνήθως, 25 συνεδρίες είναι ένας μέσος όρος για πιο συχνές καταστάσεις όπως (π.χ. νευρώσεις, άγχος, στρες, πανικός κ.λ.π.), 40 συνεδρίες για ΔΕΠΥ, ενώ ορισμένες διαταραχές μπορεί να χρειαστούν 60-80 συνεδρίες ή και περισσότερες.

ΜΕ ΤΙ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ;

Η «εκγύμναση» του εγκεφάλου, μέσω νευροανάδρασης είναι παρόμοια με την εκγύμναση του σώματος στο γυμναστήριο. Όπως δεν είναι εφικτό να επιτύχουμε αλλαγή στο σώμα μας, με μια φορά την εβδομάδα στο γυμναστήριο, έτσι δεν είναι εφικτή και η μόνιμη αλλαγή στη λειτουργία του εγκεφάλου μας.

Συνήθως, προτείνονται αρχικά συνεδρίες με συχνότητα 3-5 φορές εβδομαδιαίως. Έπειτα από μερικές εβδομάδες εκπαίδευσης και βλέποντας ήδη αλλαγές, προτείνεται μείωση της συχνότητας σε δύο φορές την εβδομάδα, στη συνέχεια μία φορά την εβδομάδα και τέλος μία φορά κάθε δεύτερη εβδομάδα, μέχρι να ολοκληρωθεί ο κύκλος των συνεδριών.

ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ Η ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗ;

Όχι. Η νευροανάδραση είναι μια μη παρεμβατική μέθοδος οπτικής καταγραφής των εγκεφαλικών κυμάτων, ώστε το άτομο να λάβει ανατροφοδότηση και να δημιουργήσει αλλαγές στον τρόπο που συμπεριφέρεται ο εγκέφαλός του.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ Η ΝΕΥΡΟΑΝΑΔΡΑΣΗ;

Ναι. Η νευροανάδραση, η οποία είναι ένα μέσο επιβράβευσης, με ακουστική ή οπτική ανατροφοδότηση, της επιθυμητής δραστηριότητας εγκεφαλικών κυμάτων ή αναστολής της προβληματικής δραστηριότητας εγκεφαλικών κυμάτων. Το κατά πόσο θα επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, εξαρτάται από την ικανότητα του θεραπευτή, καθώς και από τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του. Ο ενδιαφερόμενος οφείλει να γνωρίζει ότι ο κλινικός του, παρακολουθεί τακτικά εκπαιδεύσεις και ότι ο εξοπλισμός του είναι ενημερωμένος. Ακόμη, η νευροανάδραση υποβοηθούμενη από τη νευροδιέγερση (όπως το λέιζερ χαμηλής έντασης) είναι μια ταχύτερη και πρωτοποριακή μέθοδος.